Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Hà Nội vừa báo cáo kết quả Chương trình đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy cũ và đề xuất lộ trình kiểm định khí thải.

Theo lộ trình đề xuất, trong năm 2023, các cơ quan chức năng sẽ xây dựng khung pháp lý và ban hành kế hoạch kiểm soát khí thải xe máy; nghiên cứu phân vùng bảo vệ môi trường không khí và hạn chế xe máy; xây dựng và ban hành tiêu chuẩn khí thải xe máy đang lưu hành và các tiêu chuẩn, quy định liên quan đến quản lý khí thải xe máy, bao gồm cả đầu tư cơ sở hạ tầng, trang thiết bị phục vụ kiểm định khí thải xe máy…

Trong giai đoạn năm 2024-2025, Hà Nội sẽ tổ chức thí điểm kiểm định hàng năm với xe máy từ 5 năm sử dụng trở lên, với tần suất 1 lần/năm, có thể nghiên cứu dán tem để phân biệt.

Phạm vi kiểm soát là địa bàn toàn thành phố; bắt đầu áp dụng phân vùng các khu vực theo tiêu chuẩn khí thải.

Sau 2 năm thí điểm, từ năm 2026, xe máy từ 3-5 năm sử dụng trở lên có thể phải kiểm định khí thải định kỳ, đồng thời hạn chế các xe không đạt tiêu chuẩn khí thải tại khu vực đã phân vùng; nghiên cứu áp dụng thu phí khí thải cho các khu vực theo phân vùng bảo vệ.

Để kiểm soát khí thải xe máy, Hà Nội sẽ xây dựng 170 trạm kiểm định cố định và lưu động; đầu tư hệ thống camera giao thông để phát hiện xe xả khói đen (có thể sử dụng chung với camera giao thông hiện có). 170 trạm này còn có chức năng đo khí thải tất cả các xe máy đăng ký ở thành phố đang lưu hành.

Cũng theo nội dung báo cáo, tùy theo từng giai đoạn, thành phố có thể điều chỉnh nội dung của kịch bản. Ví dụ, trong giai đoạn đầu, khi người dân chưa làm quen với kiểm định khí thải xe máy định kỳ, thành phố có thể chỉ kiểm soát theo đối tượng.

Sau một thời gian áp dụng, thành phố sẽ kết hợp kiểm soát theo cả đối tượng và khu vực; khi các điều kiện về hạ tầng, giao thông công cộng đảm bảo sẽ nghiên cứu kết hợp cả thu phí khí thải xe máy.

Với những xe không đạt tiêu chuẩn khí thải, đã cũ nát..., thành phố có chính sách hỗ trợ chủ xe phải thu hồi từ các nguồn ngân sách, xã hội hóa, hỗ trợ của doanh nghiệp để chuyển đổi phương tiện không đạt tiêu chuẩn khí thải hoặc chuyển đổi sinh kế.

Theo số liệu được Sở TN&MT Hà Nội báo cáo, qua khảo sát trực tiếp trên 3.800 chủ xe máy trên địa bàn cho thấy đa số người dân (86%) ủng hộ chính sách kiểm soát khí thải. Mức phí kiểm tra được nhiều người dân đồng thuận, khoảng 30.000-50.000 đồng/lần với tần suất một lần một năm. Có khoảng 29% người dân cho biết sẽ đưa xe máy cũ, thải bỏ tới các điểm thu hồi theo quy định.

Trước đó tháng 8/2021, Hà Nội tổ chức kiểm định khí thải xe máy nhằm đánh giá hiện trạng phát thải của xe máy cũ, làm cơ sở khoa học xây dựng và thực thi các giải pháp cải thiện chất lượng không khí.

Kiểm tra ngẫu nhiên khí thải của trên 5.200 xe có tuổi đời trên 5 năm cho thấy các phương tiện này có xu hướng phát thải vượt giới hạn cho phép. Cụ thể tỷ lệ xe không đạt tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN 6438:2018) mức 1 là hơn 54% và không đạt mức 2 là trên 60%.

Theo thống kê của Sở Giao thông vận tải, tính đến tháng 7 năm nay, Hà Nội có hơn 7,6 triệu phương tiện, trong đó hơn một triệu ô tô, gần 6,5 triệu mô tô các loại và khoảng 180.000 xe máy điện.

Nguyễn Trường